W dniach 21-23 listopada odbyła się VIII Międzynarodowa konferencja CERS – Central European Conference in Regional Science “Resilience of cities and regions in an uncertain time” (wydarzenie w formacie on-line). Wyniki badań ogrodów sąsiedzkich zlokalizowanych w Nowym Jorku, Paryżu, Oslo i Kopenhadze przedstawiła dr inż. Agnieszka Dudzińska-Jarmolińska (UW) podczas wystąpienia pt.: “Community gardens and their contribution towards pro-climate activities as an element of social integration and motivation based on city of New York”.
Poniżej abstrakt prezentacji:
Problemy wynikające ze zmiany klimatu i jej negatywnych skutków – dotykające miliony ludzi w przestrzeniach miejskich na całym świecie – wymuszają podejmowanie rozsądnych działań mających na celu adaptację do tego typu zjawisk; jest to ważne wyzwanie dla wielu aglomeracji na całym świecie (zarówno w wymiarze przestrzennym, jak i gospodarczym czy środowiskowym).
Podejmowane w tym kierunku działania w miastach mają zróżnicowany charakter – od tzw. działań typu top-down, które przekształcają duże obszary miejskie, często niezagospodarowane wcześniej, po działania indywidualne, oddolne, organizowane przez społeczności lokalne, wykazujące niezwłoczną gotowość do zmiany otoczenia, w którym żyją.
Oba podejścia zmierzające do przekształcenia społecznego rozumienia i postaw wobec zmian klimatu są niezwykle cenne; oba te rodzaje działań mogą wpłynąć na przystosowanie przestrzeni miej-skiej do zmian klimatu. Należy jednak pamiętać, że działania typu top-down, ze względu na swój zasięg i koszty, mogą prowadzić do zjawiska gentryfikacji, natomiast działania oddolne są bardziej przyjazne dla społeczności lokalnej i mniej podatne na proces gentryfikacji, stanowiąc element integracji społecznej i wpisując się w sprawiedliwość ekologiczną.
Jednym z tego rodzaju oddolnych działań jest zakładanie ogrodów sąsiedzkich nierzadko na dział-kach nieużytkowanych przez miasto i stanowiących zdegradowaną tkankę miejską. Taki kierunek plano-wania stwarza możliwość, a nawet promuje wykorzystanie wielu ich funkcjonalności (od rekreacji po produkcję rolną). Są one również wykorzystywane jako ośrodki lokalne dla okolicznych społeczności.
Integracja społeczności lokalnych wokół ogrodów sąsiedzkich wzmacnia zaangażowanie (moty-wuje) do podejmowania na ich terenie działań pro-środowiskowych. Dzięki temu ogrody sąsiedzkie mogą stanowić ważne ogniwo łączące postrzeganie terenu zielonego nie tylko jako elementu dekoracyjnego w mieście, ale w dużej mierze służącego przy-stosowaniu obszaru miejskiego do działań związanych ze zmianami klimatu, a w konsekwencji motywującego społeczność lokalną do wdrażania takich rozwiązań jak: bioswales, oczka wodne, stawy retencyjne, ogrody deszczowe itp.
Podczas konferencji zostaną zaprezentowane wyniki badania nad ogrodami sąsiedzkimi funkcjonującymi w Nowym Jorku (sierpień 2022), które włączono do tkanki miejskiej już w latach 70-tych po-przez przekształcenie zdegradowanych mikroprzestrzeni miejskich w małe oazy zieleni przeznaczone do użytkowania przez lokalne społeczności, często pozbawione w okolicy publicznych terenów zielonych. Zaprezentowana będzie ich struktura wraz ze znaczeniem społecznym, aspektami funkcjonalnymi i finansowymi, historią ich powstania oraz potencjałem i sposobem motywowania ludzi do przeciwdziałania zmianie klimatu.
Przedstawione zostaną też ogrody sąsiedzkie, które zrealizowano obok nowych inwestycji mieszkaniowych w Paryżu, Kopenhadze i Oslo (badania tych przestrzeni przeprowadzono również w 2022 roku). Powyższe przykłady ukazują nowe podejście do kwestii kształtowania tego typu terenów; bardzo często w ich strukturach odnajdujemy wiele rozwiązań NBS (jest to bardzo ważny aspekt w adaptacji przestrzeni miejskich w ramach działań związanych ze zmianą klimatu).
Przedstawione wnioski stanowią część badań pro-wadzonych w ramach projektu CoAdapt „Communities for Climate Change Action” realizowanego przez uczelnie UW, SGGW, WNRI, OsloMet i mogą służyć jako cenne wytyczne w tworzeniu tego typu obiektów w polskich miastach lub jako przykłady motywujące lokalne społeczności do działań proeologicznych i wprowadzania zmian w swoim najbliższym otoczeniu.