W dniach 23-26 maja na Wydziale Literatury i Nauk Humanistycznych Uniwersytetu w Coimbrze w Portugalii odbył się międzynarodowy kongres – VI International Congress of Risks. Wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektu CoAdapt przedstawiła dr inż. Agnieszka Dudzińska-Jarmolińska (UW) podczas wystąpienia pt.: “Adaptación de las ciudades al cambio climático: Revitalización de las zonas afectadas – soluciones basadas en la naturaleza”.
Poniżej abstrakt prezentacji:
Skutki zmian klimatycznych odczuwalne są na całym świecie, szczególnie dotkliwie przez mieszkańców miast. Możemy je postrzegać w kontekście przestrzennym, gospodarczym, środowiskowym oraz społecznym. Odnosząc się do tego ostatniego kontekstu, wrażliwość mieszkańców miasta jest zróżnicowana i zależy od wiedzy, doświadczenia i statusu ekonomicznego danej społeczności. Grupami najbardziej narażonymi na skutki zmian klimatycznych będą osoby o niskim dochodzie oraz słabo wykształcone. Zasiedlają one bowiem tereny nieatrakcyjne dla deweloperów, często nie nadające się do zabudowy (np. tereny zalewowe, obszary narażone na osuwiska) albo przestrzenie zdegradowane, z małą ilością zieleni oraz złymi warunkami mieszkaniowymi. Są to tzw. obszary kryzysowe. Miasta jako twory dynamiczne, cały czas rozwijają się i zajmują coraz to nowe obszary, w wyniku czego dochodzi do większego zagęszczenia, jak i – w skrajnych przypadkach – zajmowania obszarów nie nadających się pod zabudowę mieszkaniową. Z drugiej strony, obserwuje się stałą degradację poszczególnych obszarów miejskich. By przeciwdziałać temu ostatniemu zjawisku, uruchamiany jest wielowymiarowy proces rewitalizacji, który ma na celu poprawę warunków bytowych mieszkających na nich społeczności. Proces ten, będąc działaniem o charakterze pozytywnym, może nieść za sobą wiele negatywnych zjawisk społecznych oraz środowiskowych. Może bowiem przyczynić się do pogorszenia stanu środowiska na danym obszarze (np. poprzez niekontrolowaną wycinkę drzew oraz zwiększanie powierzchni nieprzepuszczalnej (np. rewitalizacja rynków w wielu polskich miastach), czy też do pogłębiania problemów społecznych – przykładem jest gentryfikacja czy wykluczenie społeczne. Istnieje więc potrzeba przeprowadzania rewitalizacji na wyżej opisanych obszarach miejskich, mającej na celu nie tylko odnowę przestrzeni, ale również budowę jej odporności – zaadaptowania do zmian klimatycznych. W procesie tym należy wykorzystać narzędzia dostosowane do lokalnych uwarunkowań nie tylko przestrzennych i środowiskowych, ale również społecznych i ekonomicznych.
Podczas prezentacji pokazana zostaną wyniki prac terenowych wykonanych w ramach projektu CoAdapt na terenie Nowego Jorku, Filadelfii, Oslo, Kopenhagi, Paryża, Warszawy i Krakowa. Pozwoliły one na stworzenie pewnego pakietu prostych w realizacji narzędzi budujących będących odpowiedzią na skutki zmian klimatycznych. Obserwowane na wskazanych obszarach przemiany doprowadziły do odnowy obszarów kryzysowych (rewitalizacja) i polepszenia jakości życia mieszkańców, zapewniając im równy dostęp do środowiska i wiążących się z tym korzyści. Innym istotnym spostrzeżeniem jest fakt, iż wprowadzane odgórnie zmiany w przestrzeni często, mimo dobrych intencji i założeń, działają krótkotrwale. Z czasem podlegają degradacji i przestają spełniać swoją funkcję. Rozwiązaniem tego problemu jest zaangażowanie społeczności lokalnych w adaptację ich najbliższej okolicy do zmian klimatycznych. Wymaga to nie tylko oddania im głosu, ale także dania narzędzi, za pomocą których mogą to zrobić. Kluczowe jest więc szerzenie świadomości i edukacji obywatelskiej o środowisku przyrodniczym miasta i zmianach klimatycznych. Co więcej, lokalna społeczność musi czuć odpowiedzialność za najbliższą okolicę, a także motywację do wprowadzania w niej zmian.